Tα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερα γίνομαι αποδέκτης ερωτήσεων ,τόσο από γονείς όσο και από μαθητές ,που ποικίλλουν σε ύφος από την ειλικρινή απορία έως τη δηκτική αμφισβήτηση του είδους : «Αλήθεια σε τι θα μου χρησιμεύσει το τάδε αντικείμενο ;” “Γιατί το παιδί μου να δαπανήσει χρόνο και να καταβάλλει κόπο για να το μάθει αυτό ;».Αυτό το κλίμα της ,όχι πάντα, δημιουργικής αμφισβήτησης μπορεί να οδηγήσει στην απενοχοποίηση του παιδιού ,το οποίο «δικαιολογημένα» δε θα δεσμεύει δυνάμεις ακόμη και για μια τυπική προσπάθεια στα «δευτερεύοντα» μαθήματα. Όλες οι συναφείς γνώσεις με αντικείμενα, όπως οι Κοινωνικές ή οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες (Πολιτική Παιδεία ,Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών ,Φιλοσοφία ,Ιστορία Γενικής Παιδείας) «τσουβαλιάζονται» και απορρίπτονται συλλήβδην από πρακτικούς γονείς και μαθητές στο βωμό της εξοικονόμησης χρόνου και της απόρριψης της αποστήθισης.
Αυτή η στείρα απομνημόνευση, η καταπολέμηση της επάρατης «παπαγαλίας» είναι ο διακηρυγμένος στόχος μιας ακόμη μεταρρύθμισης ,αυτής που εξαγγέλθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους ,έχοντας ως πρώτα «θύματα» τα Λατινικά Ανθρωπιστικών σπουδών ,αλλά και μαθήματα Γενικής Παιδείας στην Γ¨ Λυκείου, όπως τη μόνη Σύγχρονη Ιστορία που οι μαθητές του Ελληνικού σχολείου διδάσκονταν. Γιατί όμως ενδεχόμενα σρεβλός τρόπος προσέγγισης κάποιων αντικειμένων θεωρείται επαρκής λόγος, ώστε αυτά να δυσφημιστούν τόσο και να εξοβελιστούν εντελώς από την εγκύκλια παιδεία; Δεν υπήρχε, άραγε, τρόπος βελτίωσης της διδασκαλίας και της εξέτασής τους , ώστε να γίνει φανερή η κοινωνική τους χρησιμότητα; Άραγε, όπως ο ίδιος ο Υπουργός Παιδείας, απευθυνόμενος στους επικριτές των αλλαγών , καταγράφηκε απουσία προτάσεων προς αυτή την κατεύθυνση;
Οι κοινωνικά …. «άστοχες» γνώσεις
Έτσι αναπόφευκτα, έστω υπόρρητα , ενισχύεται η αντίληψη ότι υπάρχουν κοινωνικά «άστοχες» γνώσεις τη στιγμή που σε διεθνές επίπεδο, δεξιότητες που σχετίζονται με τη γλωσσική κατάρτιση με την κριτική και δομημένη σκέψη θεωρούνται εκ των ων ουκ άνευ για την ένταξη στην αγορά εργασίας. Πιο συγκεκριμένα πολλές επιχειρήσεις απαιτούν από τους υποψηφίους κριτική σκέψη και αποτελεσματικότητα στην επίλυση προβλημάτων.
Σε μία πρόσφατη έρευνα που έγινε στην Αυστραλία από το FYA (Foundation for Young Australians) παρατηρήθηκε ότι σε σχέση με το 2012 ο αριθμός των αγγελιών εργασίας που ζητούσαν κριτική σκέψη το 2015 αυξήθηκε κατά 158%.Την εποχή του διαδικτύου άλλωστε, αυτό που αποκτά σημασία δεν είναι τόσο η εύρεση πληροφοριών, αλλά η οργάνωση και αξιοποίησή τους. Επιπλέον σε υψηλή προτεραιότητα είναι και ο κατάλληλος χειρισμός των ξένων γλωσσών και η ποιοτική χρήση της μητρικής, όπου αρετές όπως η εκφραστική σαφήνεια, ο πλούτος λεξιλογίου και εν γένει η ποιοτική γραπτή και προφορική επικοινωνία είναι άμεσα εξαργυρώσιμα προσόντα.
Ανανέωση του περιεχομένου σπουδών
Για την εξυπηρέτηση τέτοιων στόχων είναι προφανές ότι ήταν επιβεβλημένη η ανάγκη ριζικής ανανέωσης του περιεχομένου των σπουδών. Από πολλές εκθέσεις ιδιωτικών φορέων δεν ζητείται μόνο ένα σύγχρονο περιεχόμενο, ως προς τα γνωστικά πεδία, αλλά και περιορισμός της ύλης, έτσι ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη εμβάθυνση στην ύλη που καλύπτεται. Ζητούν τη βελτίωση της ποιότητας των ανθρωπιστικών σπουδών και ταυτόχρονα μεγαλύτερη έμφαση στα STEM (Science, technology, engineering and mathematics) ειδικά με υποστήριξη από εργαστήρια. Οι ίδιοι φορείς προτείνουν αναλυτικά δράσεις εισαγωγής πιο συστηματικής εκπαίδευσης σε ζητήματα πληροφορικής αλλά και επιχειρηματικότητας. Ζητούν την έμφαση στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, της δημιουργικότητας και της ομαδικής εργασίας. Την έμφαση σε ξένες γλώσσες και τη δυνατότητα των σπουδών να επεκτείνονται και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα, ως μηχανισμός απόκτησης μιας πιο σφαιρικής εκπαίδευσης, η οποία θα παρέχει τη δυνατότητα σε όσους τη διαθέτουν να διαμορφώνουν γρήγορες και σταθμισμένες αποφάσεις, πρωτότυπες ιδέες και γενικότερα δυνατότητα ανανέωσης του τρόπου δράσης στον χώρο εργασίας…
Αναβάθμιση επαγγελματικής εκαπίδευσης
Εξίσου σημαντική προτεραιότητα ωστόσο είναι και η αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, μιας επιλογής που έχει ενοχοποιηθεί για πολλές δεκαετίες από μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Αυτή η απαξίωση οδήγησε τη συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών των ΕΠΑΛ να οδεύουν προς αυτή , όχι με κριτήριο τη σύνδεση με την αγορά εργασίας ,αλλά πολύ συχνά την αδιαφορία για την προσφερόμενη παιδεία στα Γενικά Λύκεια.
Είναι ευθύνη λοιπόν της ηγεσίας του Υπουργείου να καταστήσει ελκυστική την Επαγγελματική εκπαίδευση , στόχο που επισημαίνει κατά προτεραιότητα και το ΙΟΒΕ (Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών) στην πρόσφατη έκθεσή του που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Ιούλιο, ώστε να αποτελέσει ,κατά το δυνατόν ισότιμη επιλογή για τους νέους . Είναι σχεδόν οξύμωρο να υποτιμάται με τέτοιο τρόπο η λύση της επαγγελματικής κατάρτισης σε μια χώρα που τάσσεται στην 25η θέση από πλευράς συνάφειας της εκπαίδευσης με την εργασία που τελούν οι απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης, οι περισσότεροι από αυτούς απόφοιτοι Γενικών Λυκείων .
Με λίγα λόγια ,τη στιγμή που επιχειρείται η τεσσαρακοστή εκπαιδευτική μεταρρύθμιση από τη Μεταπολίτευση , σε μια εποχή που ο συσχετισμός ποιότητας εκπαίδευσης και οικονομικής αποδοτικότητας είναι παραπάνω από σαφής για όλους , τα ερωτηματικά για το ποιες δεξιότητες καλλιεργεί αποτελεσματικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ιδιαίτερα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση τίθενται ολοένα και πιο εμφαντικά .Και η απάντηση δε μοιάζει να έχει δοθεί με σαφή τρόπο …
Μάνος Παπαδημητρίου
Φιλόλογος-Φροντιστής Μέσης Εκπάιδευσης, μέλος ΣΕΦΑ